faydalı bilgiler

CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİ

CEVİZ

Ceviz, Karpat dağlarından güneyden itibaren Doğu Avrupa ve Türkiye, Irak, İran'ın doğusundan ve Himalaya dağlarının ötesinde kalan ülkeleri içeren geniş bir alanın tabii bitkisidir.Ülkemizin de hemen hemen her bölgesinde yetişebilmektedir. Son yıllarda aşılı ceviz fidanı üretiminin artmasıyla kapama ceviz bahçeleri sayısında artışlar olmuştur. Uygun iklim, yer–yöney ve uygun çeşitlerin seçilmesi halinde ceviz yetiştiriciliği oldukça önemli gelir getiren bir üretim dalıdır.

İKLİM İSTEKLERİ

Yüksek yaz sıcaklıkları, kış donları, sisler, yağış miktarı, yağış zamanı ve rüzgar gibi iklim olayları ceviz çeşit seçiminde dikkate alınması gereken hususlardır. Çeşitlerin iklim gereksinimleri iyi saptanmalı ve özellikle kış donları,ilkbahar geç ve sonbahar erken donları yönünden risk olmamalıdır. Ceviz fidanlarının gövdeleri kışı çok soğuk geçen yörelerde toprak seviyesine kadar donarak kuruyabilmektedir. Bu nedenle çok soğuk yörelerde ceviz bahçeleri güneye bakan,yamaç arazilerde kurulmalıdır.Çok geç yapraklanan ceviz çeşitlerinde vejetasyon süresi kısa olduğu için, olgunlaşamayan sürgünlerin erken sonbahar donlarından zararlandığı da önemli bir gerçektir.

İlkbahar geç donlarından en fazla zarar gören meyve türlerinden olan cevizlerde, tomurcukların kabardığı ve küçük meyve döneminde -10C den sonra zararlanmaya başlar.

Cevizin rüzgarla tozlanması nedeniyle tozlanmayı garanti altına alacak yeterli bir rüzgar ve açık hava ceviz yetiştiriciliğinde arzulanan iklim istekleri arasında bulunmaktadır. Özellikle tozlanma zamanı havaların sisli gitmesi arzulanmaz. Yine cevizlerin bakteriyal yanıklık gibi önemli bir hastalığa duyarlı olmaları yönünden vejetasyon başlangıcında aşırı nemli koşulların da sorunlar çıkartacağı unutulmamalıdır.

TOPRAK İSTEKLERİ

Genellikle derin ve iyi drene olmuş, orta tekstürlü üniform topraklar cevizler için uygun topraklardır. Kök derinliğini sınırlayan tamamen killi, milli, çakıllı silt tabakası, su birikimi ve kum birikintileri, ceviz ağaçlarının gelişme gücünü ve ağaç iriliğini sınırlayabilir. Ülkemiz ceviz yetiştiriciliğinde tohum anaçları kullanılmaktadır. Tohum anaçları üzerine aşılı ceviz ağaçları için kesintisiz 2,70-3,0 m derinlikte bir toprak arzulanır. Ceviz bahçeleri, killi, killi-humuslu veya çok ince tekstürlü topraklarda kurulduğunda kök sistemi yüzeysel olmakta ve ağaç iriliği azalmaktadır. Cevizler toprak ve sulama suyundaki tuzluluğa aşırı derecede duyarlıdır.

BAHÇE TESİSİ

Çeşit seçiminde, özellikle çeşitlerin verimleri ve meyve kalitesi başta olmak üzere, döllenme biyolojileri, yapraklanma zamanları, hastalık ve zararlılara duyarlılıkları, vejetasyon süreleri, özellikle ilkbahar geç donları ve sonbahar erken donları başta olmak üzere soğuğa dayanım durumları, kuraklık gibi değişik çevre koşullarından kaynaklanan streslere tepkileri, hasat zamanları gibi değişik faktörler dikkate alınmalıdır. Yaklaşık olarak % 2-2.5 oranında tozlayıcı çeşit kullanılmalıdır. Ceviz fidanları genel olarak 10X10 m. aralıklarla dikilmelidir.

Fidan dikim zamanı ekolojiye göre değişir. Eğer kar örtüsü yönünden bir sıkıntı yoksa yani yeterli bir kar örtüsü var ve kış aşırı soğuk geçmiyor ise sonbahar dikimi, ilkbahar dikimine göre avantajlı sayılabilir. Ancak; yöremizde cevizler için ilkbahar dikimi sonbahar dikimine tercih edilmelidir.

Dikim zamanı kırılan kökler kesilmelidir. Köklerin çukura alabildiğince yayılmasına özen gösterilmelidir. Fidan dikiminden önce kök sistemi bir fungusit ile muamele edilmelidir. Fidanın aşı bölesi topraktan yaklaşık 20 cm yukarıda kalacak şekilde dikim yapılır.

Dikilen fidanlarda fidanın şekillenmesine imkan sağlamak amacıyla tepe vurması yapılır. Dikimden sonra fidanlara can suyu verilir. Dikilen fidanların toprağa iyi şekilde tutunduklarından emin olmak için fidanlar teker teker kontrol edilmelidir. Dikilen fidanların gövdesini güneş yanığından korumak amacıyla 1:1 oranında plastik beyaz renkli boya: su karışımı ile fidan gövdeleri boyanmalıdır.

Fidanlar Haziran-Ağustos ayları arasında mutlaka haftada en 1-2 kez yeterli bir sulama suyu ile sulanmalıdır. Plantasyon kurulan bahçe, kumlu bir toprak yapısına sahipse sulama yapılırken mutlaka hava sıcaklığına dikkat edilmelidir. Kumlu toprakta kurulu bir bahçede, hava sıcaklığı 35 oC’ nin üzerinde sulanan genç fidanların yaprakları aniden dökülecektir. Bu durumun esas nedeni köklerin oksijen yetersizliği çekmeleridir.

SULAMA

Tam verime yatmış bir ceviz plantasyonunda ağaçlar yüksek oranda verime sahipseler yıllık sulama suyu ihtiyacı yağışlarla birlikte, ekolojik koşullara göre değişmekle beraber 1200-1350 mm civarındadır. Sulama periyodu geç ilkbahardan başlayıp hasat sonuna kadar devam eder. Geç sonbahar veya kış sulamaları çok kurak yıllarda veya toplam yağışın çok düşük olduğu yerlerde zorunlu olabilir. Meyve iriliği ve meyve kalitesi için sulama en önemli faktörlerin başında gelmektedir.



GÜBRELEME

Ceviz bahçelerinde yapılacak bir gübrelemede mutlaka yaprak ve toprak analizleri yapılmalıdır. Verilecek gübre miktarının saptanmasında yaprak örneklerinden alınacak sonuçlar önemli bilgiler içerecektir. Genel olarak temel gübre olarak ağaç başına 1,5-2 kg saf azot,2-10 yaşına kadar ağaç başına 10-12 kg,daha yaşlılara ise 20-40 kg süper fosfat gübresi ve ağaç başına 20 kg potasyum sülfat verilmelidir.Analiz sonuçlarına göre de diğer eksik besin maddeleri takviye edilmelidir.

BUDAMA

Ceviz ağaçları zamanında budanmazlarsa çok fazla gelişirler. Bu da ileride budamayı, ilaçlamayı, meyve hasadını zorlaştırır ve verim azalır.Bu nedenle fidan dikiminde şekil budaması yapılmalıdır.Daha sonraki yıllarda da yörenin iklimine uygun bir şekil verilmelidir.Kuruyan,sıkışıklık yapan,çatal şeklinde gelişen ve obur dallar kesilmelidir. Ağacın bütük taç oluşturmasına izin vermeyip,verime yatması sağlanmalıdır.

ÖNEMLİ HASTALIK VE ZARARLILAR

Ceviz Antraknozu

Ceviz ağacının yapraklarında önce küçük,koyu kahve renginden siyaha doğru gelişen lekeler görülür.Giderek bu lekeler büyür ve sayısı artar.Bazen birbirleri ile birleşerek daha büyük ölü alanlar oluştururlar.Hastalığa yakalanmış meyvelerin yeşil kabukları üzerinde, yapraktakilere göre küçük çökmüş alanlar vardır.Sürgünlerde de bu çöküntüler görülür. Mücadelesinde; yere dökülmüş yapraklar temizlenmeli, bordo bulamacı,bakırlı ve çinkolu ilaçlar koruyucu olarak kullanılmalıdır.


İç Kurdu

Elmalarda da zarar yapan iç kurdu erken dönemde meyve içine girerek cevizlerde de zararlanmaya sebep olur.Böyle meyvelerin yeşil kabukları üzerinde delikler bulunur.Bu deliklerin altından pislikler çıkararak deliğin etrafında birikir.Bu durumdaki meyvelerin içinde bir kurdun olduğu anlaşılır.Buna karşın geç kurtlananlar yere düşmezler.Çünkü cevizin meyve kabuğu sertleştiği için kurtçuklar bu sert kabuğu delip içeri giremezler.Bu meyvelerde meyve kabukları lekelenir.Mücadele olarak meyveler fındık büyüklüğüne geldiklerinde,elma iç kurdu kelebekleri uçuşmaya başladığında uygun insektisitle ilaçlama uygulaması yapılmalıdır.

NOT: Tüm hastalık ve zararlılarla mücadele için bakanlığımıza bağlı en yakın tarım kuruluşuna başvurulmalı ve tavsiyeleri doğrultusunda mücadele yapılmalıdır.